Θεωρητική Προσέγγιση Διαταραχών Άρθρωσης
Δυσκολίες Άρθρωσης
Μια από τις πιο συχνές λογοθεραπευτικές δυσκολίες που μπορεί να εμφανιστεί κατά την διάρκεια ανάπτυξης ενός παιδιού αφορά τον ορθό τρόπο παραγωγής της ομιλίας και είναι ευρέως γνωστή με τον όρο «αρθρωτική διαταραχή». Η άρθρωση και οι διαταραχές της, σχετίζονται με προβλήματα με την παραγωγή των ήχων της ομιλίας. Αν η άρθρωση ενός ατόμου αποκλίνει σημαντικά από τον κανόνα, τότε μπορεί να διαγνωστεί ως «αρθρωτική διαταραχή». Η διαταραχή αυτή αναφέρεται στις δυσκολίες των κινητικών πτυχών που σχετίζονται με την παραγωγή του λόγου.
Τα αίτια των διαταραχών άρθρωσης
Με δεδομένη την πολυπλοκότητα των νευρολογικών και μυϊκών δραστηριοτήτων στην παραγωγή του λόγου, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι πολλές ανθρώπινες ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές άρθρωσης. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την αιτιολογία, ή την αιτία μιας διαταραχής άρθρωσης για την αποτελεσματική θεραπεία. Για παράδειγμα αν οι αδύναμοι μύες είναι αιτία που προκαλεί αρθρωτικές διαταραχές, τότε η θεραπεία θα είναι διαφορετική από το αν το πρόβλημα οφείλονταν σε καθυστέρηση της ομιλίας. Κυριολεκτικά εκατοντάδες από τις ασθένειες, τους τραυματισμούς, τις γενετικές ανωμαλίες και τα σύνδρομα μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές άρθρωσης. Ωστόσο, σύμμφωνα με τους Tanner και Dennis (2003), οι συχνότερες αιτιολογίες ταξινομούν τις διαταραχές αυτές ως αποτέλεσμα:
Παρότι το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης δεν πρέπει να επικρατεί η άποψη ότι είναι ανώριμο και μικρό και μεγαλώνοντας θα μιλήσει και θα τα πει σωστά. Αν υπάρχει η υποψία για κάποια απόκλιση η διαταραχή στην ομιλία του, η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική για την αντιμετώπιση των δυσκολιών. Αντίθετα μπορεί η απώλεια πολύτιμου χρόνου να οδηγήσει σε δευτερογενή προβλήματα όπως:
Επιπτώσεις προβλημάτων λόγου
Τα προβλήματα λόγου-ομιλίας μπορεί να επηρεάσουν όχι μόνο την ικανότητα του παιδιού για λεκτική επικοινωνία αλλά και τη συμπεριφορά και κοινωνικοποίηση του, τη ψυχοσυναισθηματική του ισορροπία και την προσπάθειά του για μάθηση (Κουμπιάς Ε.Λ., Φουστάνα Α., 2003). Όπως είναι πλέον γνωστό η ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού συντελείται ταυτόχρονα σε όλους τους επιμέρους αναπτυξιακούς τομείς (αδρά και λεπτή κίνηση, αντίληψη, κοινωνικότητα, αυτοεξυπηρέτηση, συναίσθημα). Όλες οι περιοχές της ανάπτυξης είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους με αποτέλεσμα οποιαδήποτε καθυστέρηση ή διαταραχή της μιας να μπορεί να επηρεάσει και άλλους τομείς (Νικολάου-Παπαναγιώτου Α., 1995).
Ανάλυση Έρευνας
Με την παρούσα έρευνα έγινε προσπάθεια για την παρουσίαση της αναγκαιότητας εξάσκησης στον ορθό μοντέλο παραγωγής ομιλίας, όχι μόνο κατά την διάρκεια της λογοθεραπευτικής παρέμβασης, αλλά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Για τον λόγο αυτόν κρίθηκε σκόπιμο να γίνει συλλογή στοιχείων, που αφορούν το κατά πόσον η εξάσκηση στο νέο αυτό μοντέλο παραγωγής ομιλίας μεταφέρεται σε πλαίσια στα οποία ένα παιδί χρησιμοποιεί την παραγωγή ομιλίας εκτός αίθουσας λογοθεραπείας αλλά και κατά πόσον αυτή η εξάσκηση μπορεί να ενισχύσει την ταχύτητα αποκατάστασης. Αρχικά, το πλαίσιο της οικογένειας και κατ’ επέκταση το σχολικό πλαίσιο αποτελούν τα δύο περιβάλλοντα μέσα στα οποία ένα παιδί χρησιμοποιεί την ομιλία του για να επικοινωνήσει και στα οποία ένα παιδί έχει καθημερινή τριβή.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω της πλατφόρμας google forms από τον Βασιλειάδη Παναγιώτη (M.Ed, B.Sc) και περιλαμβάνει τυχαίο δείγμα 204 λογοθεραπευτών από όλη την Ελλάδα. Το 87,7% του δείγματος αποτελείται από γυναίκες έναντι το 12,3% των ανδρών. Το 52,9% των ερωτηθέντων έχουν ολοκληρώσει τον βασικό κύκλο σπουδών, το 45,1% κατέχουν τουλάχιστον ένα μεταπτυχιακό δίπλωμα, ενώ το 2% έχει ολοκληρώσει διδακτορικές σπουδές. Το 60,8% εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, το 36,3% στον δημόσιο τομέα ενώ το υπόλοιπο μέρος του δείγματος και στους δύο τομείς.
Από τους ειδικούς λογοθεραπευτές που έλαβαν μέρος στην έρευνα το 69,6% θεωρεί πως ένα παιδί δεν παραπέμπεται στην κατάλληλη ηλικία για την αποκατάσταση των δυσκολιών άρθρωσης, ενώ το 92,6% παρέχει ασκησιολόγιο για την ενίσχυση του σωστό τρόπου παραγωγής σε πλαίσια εκτός της αίθουσας λογοθεραπείας. Το 100% παρέχει πληροφορίες και καθοδήγηση προς τους γονείς. Το 23,6 % θεωρεί την ενίσχυση από τους εκπαιδευτικούς για το ορθό μοντέλο άρθρωσης πάρα πολύ σημαντική για την λογοθεραπευτική αποκατάσταση, ενώ το 28,2% την χαρακτηρίζει ως πολύ σημαντική. Το78,9% θεωρεί ότι η ενίσχυση από τους γονείς είναι πάρα πολύ σημαντική.
Από τις πιο ενδιαφέρουσες πληροφορίες που εξάγονται αποτελεί το γεγονός ότι το 52,5% των λογοθεραπευτών που έλαβαν μέρος στην έρευνα θεωρούν τους εκπαιδευτικούς με εξειδίκευση στην ειδική αγωγή ως πιο πρόθυμους στην επικοινωνία και την ενίσχυση του ορθού μοντέλου παραγωγής ομιλίας. Επιπλέον, το 65,2% έχει παρατηρήσει πως οι εκπαιδευτικοί παιδιών που εμφανίζουν δυσκολίες μάθησης και μαθησιακές δυσκολίες ζητάνε επιπρόσθετες πληροφορίες κατά την επικοινωνία. Τέλος, το 71,4% πιστεύει ότι η παροχή λογοθεραπευτικής παρέμβασης με την ύπαρξη κλινικών εντός σχολικών δομών θα ενίσχυε τόσο την αποκατάσταση όσο και την αξιολογητική διαδικασία.
Συμπερασματικά, η παρούσα έρευνα αποδεικνύει την αναγκαιότητα της συνεργασίας μεταξύ θεραπευτικού πλαισίου-σχολείου-οικογένειας αλλά και την σημαντικότητα μιας γενικευμένης πλαισίωσης που αποσκοπεί στην ταχύτερη και πληρέστερη αποκατάσταση πιθανών δυσκολιών που εμφανίζει ένα παιδί κατά την διάρκεια της ανάπτυξης του. Ακόμα, δημιουργεί επιπρόσθετα ερωτήματα για πιθανές δυσκολίες στην επικοινωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων και κατά πόσον αυτές επηρεάζουν την θεραπευτική παρέμβαση.
Βασιλειάδης Παναγιώτης, Λογοθεραπευτής Μ.Εd.-B.Sc