«Το παιδί μου δείχνει αδιάφορο για το
τι συμβαίνει στο σχολείο του. Νιώθω ότι πάει εκεί και δεν κάνει τίποτα. Κάθε
μέρα που το ρωτάω να μου πει πως πέρασε και τι έκανε, μου αναφέρει συνοπτικά
δυο-τρία πράγματα. Πολλές φορές μου λέει ακριβώς τα ίδια με την προηγούμενη
μέρα». Πολύ συχνά τα παιδιά προσχολικής ή/και
πρώτης σχολικής ηλικίας εμφανίζουν δυσκολίες στην ανάπτυξη του προφορικού τους
λόγου. Παρουσιάζουν φτωχή περιγραφή της καθημερινότητας τους και χρειάζονται
επιπρόσθετη ενίσχυση με ερωτήσεις για να απαντήσουν επαρκώς σε μια ερώτηση,
παρόλο που κατέχουν ικανοποιητικό λεξιλόγιο. Με λίγα λόγια η αφήγηση και η
περιγραφή τους χαρακτηρίζεται ως αδόμητη και ελλιπής.
Πράγματι, ο αφηγηματικός λόγος δεν
αποτελεί μια δεξιότητα που δεν περνάει από στάδια για να φτάσει στην τελική του
φάση, δηλαδή σε μια ολοκληρωμένη αφήγηση. Τα πιθανά ελλείματα που εμφανίζει ένα
παιδί σε αυτόν τον τομέα συχνά ανησυχούν τους γονείς και τους δασκάλους. Το
ίδιο ισχύει και για τον περιγραφικό λόγο. Αν σκεφτεί κανείς ότι ο προφορικός
λόγος αποτελεί προπομπό για τον γραπτό λόγο, άρα και την ακαδημαϊκή πορεία ενός
παιδιού, καταλαβαίνει γιατί είναι απαραίτητη η ενίσχυση τυχών ελλειμάτων.
Σύμφωνα με έρευνες παιδιά που αναπτύσσουν επαρκώς την αφηγηματική ικανότητα
πριν την είσοδο στο δημοτικό σχολείο, παρουσιάζουν καλύτερη απόδοση σε τομείς
γραμματικής και ανάπτυξης γραπτού κειμένου, το οποίο τείνει να έχει
πολυπλοκότερη δομή και σύνταξη.
Για τους παραπάνω λόγους γίνεται σαφές ότι
θεραπευτές, γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να δίνουν ευκαιρίες και
κατευθύνσεις στα παιδιά ώστε να αναπτύξουν στο έπακρον την περιγραφή και την
αφήγηση τους. Παρακάτω δίνονται ιδέες για τον σκοπό αυτόν :
- Διαβάστε παραμύθια
μαζί με τα παιδιά. Δείτε τις εικόνες και παίξτε την ιστορία μόλις την
ολοκληρώσετε. Με αυτόν τον τρόπο θα δώσετε στο παιδί σας περισσότερα ερεθίσματα
για να θυμάται την σωστή χώρο-χρονική σειρά των γεγονότων, να κατανοήσει τις
ενέργειες και τα συναισθήματα των ηρώων καθώς και να αναπτύξει θετική διάθεση
για την αφήγηση ιστοριών/παραμυθιών.
- Κόψε εικόνες από
ένα παραμύθι που έχετε διαβάσει και βάλτε το παιδί να τις τοποθετήσει στην
σωστή σειρά και να το διηγηθεί.
- Διαβάστε παραμύθια
και αλλάξτε το τέλος τους. Αφήστε το παιδί να δώσει μια δική του τροπή στην ήδη
γνωστή ιστορία.
- Περιγράψτε τις
εικόνες που βλέπετε. Μην απλοποιείται το λεξιλόγιο για να γίνει πιο εύκολα
κατανοητό. Επιστρέψτε στα σημεία που το παιδί δεν κατάλαβε και εξηγήστε
καλύτερα το νόημα.
- Επιλέξτε
επιτραπέζια παιχνίδια που ενισχύουν την περιγραφή (όπως το μάντεψε ποιος).
- Πείτε στο παιδί να
διαλέξει ένα αντικείμενο που θέλει να του περιγράψετε εσείς. Γίνεται το πρότυπο
του για να ενισχύσετε την θετική διάθεση και την αποδοτικότητα του.
- Φροντίστε να
δίνετε λεπτομέρειες και πληροφορίες που ενισχύουν την περιγραφή σας σε κάθε
ευκαιρία.
- Κάντε επιπρόσθετες
ερωτήσεις όταν δεν έχουν δοθεί αρκετές πληροφορίες. Αρχίστε με ερωτήσεις
μερικής άγνοιας για να μην υπάρξει ματαίωση.
- Πείτε τα νέας της
ημέρας σας και ζωγραφίστε μαζί τα νέα της δικής του ημέρας
- Ρωτήστε ποιο ήταν
το καλύτερο πράγμα που έκανε και ποιο το λιγότερο καλό. Ζητήστε να πει το γιατί.
- Χρησιμοποιείτε
συναισθηματικό λεξιλόγιο για να κατανοήσει το παιδί την έννοια των
συναισθημάτων.
- Χρησιμοποιείστε
πρόγραμμα για μπορεί το παιδί να αντιλαμβάνεται τον χωρό-χρονικό
προσανατολισμό.
- Κόψτε εικόνες και
δημιουργήστε μαζί ένα καινούργιο παραμύθι.
- Ζητήστε να
ζωγραφήσει κάτι και να σας πει την ιστορία της ζωγραφιάς.
Βασιλειάδης Παναγιώτης
Λογοθεραπευτής
