Πολύ συχνά οι δυσκολίες στην παραγωγή ομιλίας ενός παιδιού την καθιστούν δυσκατάληπτη από άτομα που δεν ανήκουν στο οικείο περιβάλλον του. Βασιζόμενοι σε αυτό το χαρακτηριστικό αναφέρουν πως ένα παιδί με τέτοιες δυσκολίες παρουσιάζει βαριά αρθρωτική ή/και φωνολογική διαταραχή. Μια τέτοια εκτίμηση όμως δεν είναι απαραίτητα σωστή και πολλές φορές φανερώνει την έλλειψη διαφοροδιάγνωσης στην διαδικασία της αξιολόγησης. Μια ακόμα διαταραχή που επηρεάζει άμεσα τον τρόπο παραγωγής της ομιλίας είναι η δυσπραξία.
Η δυσπραξία αποτελεί μια αναπτυξιακή διαταραχή στην οποία εμφανίζεται δυσκολία στον σχεδιασμό, την οργάνωση και την εκτέλεση μιας κινητικής δραστηριότητας. Τα ελλείματα αυτά επηρεάζουν τόσο το σώμα όσο και το στόμα. Η δυσπραξία (στόματος και λεκτική) μπορεί να συνυπάρχει ή/και όχι με την γενικευμένη δυσπραξία (σώματος) και αφορά τον τρόπο με τον οποίο γίνεται σχεδιασμός, οργάνωση και συντονισμός μιας κινητικής ενέργειας. Τα αίτια της δεν είναι πλήρως γνωστά, αν και γίνεται σαφές ότι υπάρχουν νευρολογικό υπόβαθρο σε αρκετές περιπτώσεις. Επίσης, πολύ συχνά συνυπάρχει με αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο Αυτισμός, η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή καθώς και με μαθησιακές δυσκολίες και ΔΕΠ&Υ.
Σε αντίθεση με τις διαταραχές άρθρωσης στην δυσπραξία δεν παρατηρείται αδυναμία των στοματοπροσωπικών δομών. Η στοματική δυσπραξία οφείλεται στον ελλιπή συντονισμό των μη λεκτικών κινήσεων, από την άλλη μεριά η λεκτική δυσπραξία αφορά τις λεκτικές κινήσεις. Το αποτέλεσμα είναι η παραγωγή ομιλίας που χαρακτηρίζεται από αλλοιώσεις, παραλείψεις και αντικαταστάσεις ήχων. Ο βαθμός των δυσκολιών εξαρτάται από τον τύπο καθώς και από τον βαθμό σοβαρότητας της δυσπραξίας.
Μια σωστή παρέμβαση για την οικεία διαταραχή θα πρέπει να περιλαμβάνει την εξάσκηση στην διαδοχοκίνηση με αυξανόμενη δυσκολία, αρχίζοντας από τον συνδυασμό ήχων/κινήσεων που το παιδί μπορεί να παράγει μεμονωμένα. Πολλές φορές η έλλειψη καλής αισθητικότητας στην περιοχή του στόματος δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την απόδοση των παιδιών, για αυτό είναι ορθό να εξεταστεί πιθανή υπό-ευαισθησία ή υπέρ-ευαισθησία. Ακόμα, λόγω των ελλειμάτων μνήμης που επηρεάζουν την οργάνωση και εκτέλεση των κινήσεων είναι σκόπιμο να γίνεται χρήση οπτικών βοηθημάτων και ερεθισμάτων αφής ή νοημάτων υποβοηθούμενης άρθρωσης.. Η τακτική εξάσκηση και η χρήση ενός πολυαισθητηριακού θεραπευτικού προγράμματος είναι βασικοί πυλώνες για ταχύτερη βελτίωση στην παραγωγή της ομιλίας ενός παιδιού.
Βασιλειάδης Παναγιώτης
Λογοθεραπευτής